.jpg){kind=link}
Thực đơn
Mặt_trận_đất_đối_không_miền_Bắc_Việt_Nam_1972
Ý đồ tiến hành cuộc ném bom trong dịp lễ Giáng Sinh năm 1972 không phải nảy sinh tức thời trong tư duy của Nixon. Nó hình thành dần dần như một biện pháp cuối cùng (mặc dù không cần thiết) để ông ta có thể giải tỏa sức ép từ nhiều phía. Chính quyền Nguyễn Văn Thiệu cố đòi bằng được việc sửa đổi 69 điểm trong dự thảo hiệp định ngày 20 tháng 10. Phía VNDCCH không chấp nhận sửa đổi. Dư luận trong nước và chính giới Mỹ yêu cầu có ngay một lộ trình đi đến hòa bình để mau chóng đưa con em Mỹ về nước. Các đối tác Liên Xô và Trung Quốc cũng như dư luận thế giới đòi hỏi người Mỹ phải chấm dứt chiến tranh. Trong bối cảnh ấy, Nixon và Kissinger đứng trước hai sự lựa chọn: hoặc cắt đứt đàm phán, tiến hành ném bom trở lại; hoặc là gạt các yêu cầu của Nguyễn Văn Thiệu sang một bên để ký hiệp định tay đôi với VNDCCH.[22][23] Cuối cùng, Nixon và Kissinger quyết định chọn phương án ném bom. Ngày 5 tháng 12, Nixon điện cho Kissinger: "Hãy để một chỗ hở ở cửa cho cuộc họp tiếp. Tôi có thể sẵn sàng cho phép ném bom ồ ạt miền Bắc Việt Nam trong thời gian nghỉ ngơi đó"[24] (ám chỉ kỳ nghỉ lễ Giáng Sinh).
Các phi công B-52 trong buổi hội ý nhiệm vụ Linebacker II tại căn cứ AndersenNgày 14 tháng 12, Tổng thống Nixon họp với cố vấn an ninh Kissinger, Tướng Alexander Haig và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu truởng Liên quân - Đô đốc Thomas H. Moorer - thông qua lần cuối cùng kế hoạch Chiến dịch Linerbacker II. Nixon nói với Đô đốc Thomas H. Moorer: "Điều may mắn của ông là được sử dụng một các cách hiệu quả sức mạnh quân sự của chúng ta để thắng cuộc chiến tranh này. Nếu ông không làm được việc đó, tôi sẽ coi ông là người chịu trách nhiệm".[3] Mục tiêu của Linebacker II cũng vẫn là mục tiêu của Linebacker nhưng với cường độ, sức công phá và mật độ lớn đến mức khủng khiếp để buộc VNDCCH phải trở lại đàm phán đồng thời tỏ rõ cho Nguyễn Văn Thiệu thấy rằng Hoa Kỳ có thể tự mình giải quyết vấn đề Việt Nam mà không cần đến vai trò của VNCH nhưng vẫn giữ được thể diện của Hoa Kỳ đồng thời chứng tỏ với Nguyễn Văn Thiệu rằng Mỹ không rút lui mà không chiến đấu.
16 giờ 30 phút chiều 18 tháng 12 (giờ Tây Thái Bình Dương) 3 tốp B-52 đầu tiên cất cánh từ căn cứ Andersen nhằm hướng tây bay tới. 3 giờ sau (16 giờ theo giờ Hà Nội), khi các tốp B-52 này đang được tiếp dầu trên không ở vùng biển phía bắc đảo Luzon (Philippines), Hà Nội nhận được tin tình báo: "B-52 vào Việt Nam". 19 giờ 15 phút (giờ Hà Nội), hệ thống ra đa phòng không của QĐNDVN xác định chắc chắn B-52 vào miền Bắc Việt Nam từ hướng tây. Trận "Điện Biên Phủ trên không" mở màn.
19 giờ 44 phút ngày 18 tháng 12 (giờ Hà Nội), các tốp B-52 đầu tiên mang mã số 566, 567, 568, 569 (theo bảng xếp tốp của binh chủng ra đa QĐNDVN) oanh kích sân bay Nội Bài, sân bay Hòa Lạc, các nhà ga Yên Viên, Đông Anh, Cổ Loa. Lực lượng tên lửa phòng không Hà Nội bắn lên 15 quả đạn nhưng không hạ được B-52. Sân bay Nội Bài bị đánh hỏng đường băng. Không quân QĐNDVN không cất cánh được.[25]
20 giờ 13 phút, Tiểu đoàn tên lửa 59 (Đoàn Thành Loa) đóng tại Cổ Loa bắn trúng chiếc B-52 trong tốp 671. Chiếc này rơi tại cánh đồng Chuôm, Kim Anh, Vĩnh Phú, cách trận địa tên lửa khoảng 10 km. 3 phi công chết, 3 phi công nhảy dù và bị bắt. Phía Hoa Kỳ thừa nhận chiếc này bị bắn rơi (B-52G của căn cứ Andersen, số hiệu 58-0201, mật danh liên lạc "Charcoal 1"). 20 giờ 16 phút, một B-52 cắt bom xong đang trên đường bay ra đã bị Tiểu đoàn tên lửa 52 (Đoàn Điện Biên) tại trận địa Đất Thịt (Nghệ An) phát hiện và bắn trúng. Phía Hoa Kỳ thừa nhận chiếc này rơi ở Thái Lan, kíp bay đã kịp nhảy dù an toàn (số hiệu 58-0246, mật danh liên lạc "Peach 2").[10][11][26]
4 giờ 39 phút ngày 19 tháng 12, Tiểu đoàn tên lửa 77 (Đoàn Cờ Đỏ) ở trận địa Chèm bắn trúng 1 B-52D, rơi ở Tam Hưng, Thanh Oai, Hà Tây; 4 phi công nhảy dù và bị bắt, 2 phi công chết. Phía Hoa Kỳ thừa nhận mất chiếc này (B-52D của căn cứ U-Tapao, số hiệu 56-0608, mật danh liên lạc "Rose 1"). Phía Hoa Kỳ cũng thừa nhận 2 chiếc B-52D số hiệu 56-0678 và 56-0583 bị thương (mật danh liên lạc "Lilac 03" và "Rainbow 1"), trong đó chiếc 56-0678 bị thương nặng.[10][11][26] Ngoài ra họ còn thừa nhận đã mất một chiếc F-111A của Không lực Hoa Kỳ (mật danh liên lạc "Snug 40") và 1 chiếc A-7C từ Trạm Yankee của Hải quân Hoa Kỳ (mật danh liên lạc "Streetcar 303"). Đại uý phi công của Hải quân James Carne điều khiển chiếc máy bay này đã nhảy dù và bị bắt.[27]
Tổng cộng trong đêm, B-52 xuất kích 129 lần chiếc, phía Việt Nam ghi nhận 90 lần chiếc. Tên lửa phòng không Việt Nam bắn lên 62 đạn, rơi 3, trong đó có 2 chiếc rơi tại chỗ, tỷ lệ thắng 9,09%.[7]
Không lực Hoa Kỳ xuất kích 93 lần chiếc B-52 và 163 lần chiếc máy bay chiến thuật không kích Hà Nội 3 đợt (18 giờ 45 đến 20 giờ, 23 giờ 55 đến 0 giờ 20, 4 giờ 14 đến 5 giờ 55). Các đơn vị tên lửa phòng không Hà Nội đánh 24 trận, tiêu thụ 50 đạn, chỉ được cấp trên của mình công nhận đánh trúng 2 chiếc B-52 nhưng không rơi tại chỗ. Tại Hải Phòng, sau đêm 18 không sử dụng tên lửa, trong đêm 19 tháng 12, cao xạ chỉ đánh rơi 1 chiếc A-6; hai Trung đoàn tên lửa 238 và 285 đã bắn rơi hai chiếc F-4J, một chiếc A-7 và một chiếc F-111A.[17] Phía Hoa Kỳ chỉ ghi nhận có 2 chiếc B-52 bị thương, bao gồm 1 chiếc B-52D (số hiệu 56-0592, mật danh "Ivory 01") và 1 chiếc B-52G (số hiệu 58-0254, mật danh "Hazel 03"). Không có máy bay chiến thuật nào được phía Mỹ ghi nhận đã rơi trong đêm này.[27][28][29]
Không lực Hoa Kỳ huy động 99 phi vụ B-52 và hơn 100 lần chiếc máy bay cường kích đánh Hà Nội và Hải Phòng. Phía Việt Nam chỉ ghi nhận được 87 lần chiếc B-52. Đêm này, các phi công Hoa Kỳ được giao nhiệm vụ đánh vào ga Yên Viên, các kho hàng tại Uy Nỗ, Bắc Giang, nhà máy điện Thái Nguyên, cùng nhiều mục tiêu khác tại Hà Nội. Lúc 20 giờ 07 phút, Tiểu đoàn tên lửa 93 (Đoàn Thành Loa) từ trận địa Phú Thụy bắn rơi 1 B-52D thuộc tốp 383 ở Yên Viên, 4 phi công nhảy dù. Phía Hoa Kỳ thừa nhận mất chiếc này (số hiệu 57-6496, mật danh "Quilt 03", cất cánh từ Andersen). Đến 20 giờ 30 phút, Tiểu đoàn 94 (Đoàn Thành Loa) ở trận địa Tam Sơn (Hà Bắc) đánh trúng 1 B-52G thuộc tốp 621 nhưng không rơi tại chỗ. Phía Hoa Kỳ thừa nhận chiếc này rơi ở Thái Lan (số hiệu 57-6481, mật danh "Brass 02", cất cánh từ Andersen). Hồi 20 giờ 34 phút, Tiểu đoàn tên lửa 77 (Đoàn Cờ Đỏ) ở trận địa Chèm đánh trúng chiếc B-52G thuộc tốp 618 rơi tại Ba Vì (Hà Tây). Phía Hoa Kỳ thừa nhận mất chiếc này (số hiệu 56-0622, mật danh "Orange 03", cất cánh từ U-Tapao).[30][31][32]
Đến nửa đêm 20 tháng 12, 9 tiểu đoàn tên lửa quanh Hà Nội chỉ còn 12 quả đạn, có tiểu đoàn "trắng bệ". Đến 3 giờ sáng 21 tháng 12, các đơn vị này mới nhận được 20 quả đạn mới lắp ráp.[7] Không lực Hoa Kỳ huỷ bỏ trận đánh thứ hai dự kiến thực hiện từ 23 giờ đêm 20 tháng 12 vào Hà Nội. 9 chiếc B-52D từ U-Tapao đã vào không phận miền Bắc Việt Nam được lệnh chuyển hướng oanh kích Bắc Giang. 6 chiếc B-52G cất cánh từ Andersen được lệnh quay về căn cứ.[33]
Báo động chiến đấu tại một khẩu đội tên lửa phòng không SA-2 bảo vệ Hà Nội trong Chiến dịch Linebacker II4 giờ 50 phút sáng 21 tháng 12, Bộ Tư lệnh Sư đoàn không quân 57 của Không lực Hoa Kỳ tiếp tục huy động 36 phi vụ B-52 và 24 phi vụ máy bay cường kích đánh phá các mục tiêu Nhà máy xe lửa Gia Lâm, khu kho Bắc Giang, khu kho Uy Nỗ, Cảng Hà Nội, Ga Hà Nội và sân bay Nội Bài. Hồi 5 giờ 09 phút sáng 21 tháng 12, Tiểu đoàn tên lửa 57 (Đoàn Thành Loa) tại trận địa Đại Đồng đã bắn trúng chiếc B-52D trong tốp518 nhưng không rơi tại chỗ. Phía Hoa Kỳ thừa nhận chiếc này rơi tại Lào (số đuôi 56-0669, mật danh "Straw 02").[27] Sau đó 1 phút, chiếc B-52 số 1 trong tốp 518 đang đánh sân bay Nội Bài đã bị Tiểu đoàn tên lửa 77 (Đoàn Cờ Đỏ) đóng ở Chèm bắn trúng, rơi tại chỗ ở Phúc Yên. Phía Hoa Kỳ không ghi nhận mất chiếc này. Lúc 5 giờ 14 phút, Tiểu đoàn 79 (Đoàn Cờ Đỏ) ở trận địa Đông Mai bắn rơi chiếc B-52G trong tốp 526 tại Phả Lại (Hải Hưng). Phía Hoa Kỳ thừa nhận mất chiếc này (số đuôi 58-0198, mật danh "Olive 01"). Đến 5 giờ 19 phút, Tiểu đoàn 57 chỉ bằng 1 quả đạn đã hạ tại chỗ chiếc B-52G thuộc tốp 532 tại Chợ Thá (Sóc Sơn). Phía Hoa Kỳ thừa nhận mất chiếc này (số đuôi 58-0169, mật danh "Tan 03").[33]
Ngoài số B-52 bị bắn rơi kể trên, phía Hoa Kỳ còn ghi nhận một chiếc B-52 nữa bị thương và bay về được U-Tapao (số đuôi 55-0067, mật danh "Brick 02", 19 lỗ thủng lớn trên thân, 70 giờ công sửa chữa), và 1 chiếc A-6A (mật danh liên lạc "Milestone 511") bị SA-2 bắn rơi cũng trong đêm này.[27][28] Tổng cộng trong đêm này, lực lượng tên lửa phòng không QĐNDVN đã bắn 35 đạn, được cấp trên ghi nhận bắn rơi 7 chiếc B-52 (có 5 chiếc rơi tại chỗ), trong khi đó phía Hoa Kỳ chỉ công nhận có 6 B-52 bị bắn rơi và 1 chiếc bị hư hại nặng.
Từ đêm 21 tháng 12, không quân chiến lược Hoa Kỳ không sử dụng chiến thuật mỗi đêm ba đợt ném bom từ B-52 như trước đây mà chỉ đánh một đợt vào rạng sáng; kết hợp với việc tăng tần suất đánh phá nhỏ lẻ của loại F-111, sử dụng các máy bay chiến thuật F-4 đánh phá ban ngày. Mục tiêu đánh phá cũng được giãn ra ngoài khu vực Hà Nội để tránh những "tọa độ lửa" được tên lửa bảo vệ. Ngày 21, không quân chiến thuật Hoa Kỳ điều 68 phi vụ F-4 oanh kích các địa điểm: ga Ngã tư Vọng (tài liệu Hoa Kỳ gọi là ga Trung Quang), ga Giáp Bát (tài liệu Hoa Kỳ gọi là ga Giáp Nhị), ga Cổ Loa (tài liệu Hoa Kỳ gọi là ga Dục Nội), Ga Hà Nội; đánh lại đài phát thanh Hà Nội (Hanoi AM radio).
Từ 3 giờ 33 phút đến 3 giờ 48 phút rạng ngày 22 tháng 12 (giờ Hà Nội), Không lực Hoa Kỳ huy động 30 chiếc B-52, tổ chức 17 phi vụ ném bom 9 địa điểm, trong đó có Cảng Hà Nội, các khu vực Văn Điển, Bạch Mai và sân bay Nội Bài. Lực lượng phòng không QĐNDVN đã đánh trả bằng 27 đạn SA-2 được phóng lên. Hồi 3 giờ 44 phút, Tiểu đoàn tên lửa 93 (Đoàn Thành Loa) tại Phú Thụy đánh trúng chiếc B-52D rơi tại chỗ tại Quỳnh Côi (Thái Bình). Lúc 3 giờ 45 phút, Tiểu đoàn tên lửa 78 (Đoàn Cờ Đỏ) tại Thượng Thụy đánh rơi tại chỗ 1 B-52D tại Thanh Miện (Hải Dương). Đến 3 giờ 46 phút, thêm một chiếc B-52D nữa bị tên lửa của Tiểu đoàn 57 (Đoàn Thành Loa) tại Đại Đồng đánh rơi ở Chợ Bến (Hà Tây). Phía Hoa Kỳ chỉ xác nhận có 2 chiếc rơi tại chỗ trong đêm này, 1 chiếc có số hiệu 55-0061 (mật danh "Scarlet 03", cất cánh từ U-Tapao), chiếc còn lại mang số hiệu 55-0050 (mật danh "Blue 01").[20]
Trong đêm, Sư đoàn phòng không Hải Phòng đã bắn rơi một chiếc A-6 và một chiếc A-7. Cả hai đều rơi ở toạ độ 760 trên Vịnh Bắc Bộ. Phía Hoa Kỳ chỉ thừa nhận 1 chiếc A-6A (mật danh "Flying Ace 500") bị pháo phòng không bắn rơi.[27] Mặc dù lực lượng tên lửa bảo vệ Hải Phòng chỉ có 6 tiểu đoàn nhưng Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân QĐNDVN vẫn quyết định điều hai Tiểu đoàn hỏa lực 71 và 72 của Sư đoàn phòng không Hải Phòng (F363) lên hướng Đường 1 Bắc để bảo vệ Hà Nội. Quân chủng Phòng không - Không quân cũng cấp bổ sung đủ khí tài để hai Tiểu đoàn 74 và 84 đang làm dự bị ra triển khai chiến đấu thay cho hai tiểu đoàn vừa rút lên bảo vệ hướng đông-bắc Hà Nội.[17]
Theo kế hoạch của Tập đoàn không quân chiến lược số 8 - Không lực Hoa Kỳ, đêm 22 tháng 12 là thời điểm bắt đầu đợt hành động thứ hai (Act Two) của Chiến dịch Linebacker II. Từ 13 giờ 09 phút đến 14 giờ 04 phút ngày 22 tháng 12, 24 lần chiếc A-7 và 34 lần chiếc F-4 tấn công các địa điểm: nhà máy điện Việt Trì, ga Bắc Giang, ga Kép. 2 chiếc MiG-21 của Không quân Nhân dân Việt Nam xuất kích chặn đánh nhưng không thành công, 1 chiếc bị bắn rơi, phi công Nguyễn Thanh Quý nhảy dù an toàn.[34][35] Đêm 22 tháng 12, Không lực Hoa Kỳ bắt đầu đợt hành động thứ hai của nhiệm vụ Linebacker II: không kích Hải Phòng với 30 phi vụ B-52D cất cánh từ U-Tapao. Các đợt không kích bắt đầu từ 4 giờ 50 phút đến 5 giờ 14 phút (giờ Hà Nội) vào các mục tiêu Cảng và hệ thống đường sắt Hải Phòng. Các Tiểu đoàn tên lửa 82 (Đoàn Hạ Long) và 73 (Đoàn Nam Triệu) báo cáo bắn trúng 2 chiếc B-52, rơi ở toạ độ 760 và 770 trên Vịnh Bắc Bộ.[7] Cả hai trường hợp này đều không được phía Hoa Kỳ công nhận.[28]
Trong đêm 22 tháng 12, ngoài 65 phi vụ máy bay cường kích F-4, F-105, EA-6B, EB-66 yểm hộ cho B-52, Không lực Hoa Kỳ đã sử dụng 15 phi vụ F-111 tấn công 9 mục tiêu ở Hà Nội, Bắc Giang, Yên Bái, Vĩnh Phú và Hà Tây. Lúc 21 giờ 38 phút đêm 22 tháng 12, một chiếc F-111A có nhiệm vụ đánh Cảng Hà Nội đã bị 3 trung đội dân quân phục kích tại đây bắn cháy, rơi tại Hòa Bình. Phía Hoa Kỳ thừa nhận mất chiếc máy bay F-111 mật danh "Jackle 33" nhưng không xác định được nguyên nhân.[36]
Ngày 23 tháng 12, không quân chiến thuật Hoa Kỳ sử dụng 36 chiếc F-4 và 24 chiếc A-7 ném bom sân bay Hòa Lạc và các mục tiêu trong nội thành Hà Nội. Đêm 23 tháng 12, Không lực Hoa Kỳ điều động 30 chiếc B-52D từ U-Tapao vòng ra biển, bay sát ranh giới vùng đệm với Trung Quốc, đột nhập từ hướng đông qua không phận Quảng Ninh vào không kích các trận địa SAM ở Bắc Giang và cụm kho Đồng Mỏ. Do vòng tránh được vùng hỏa lực dày đặc của tên lửa quanh Hà Nội và Hải Phòng nên không có chiếc B-52 nào bị SAM công kích. Tuy nhiên trong ngày này, lần đầu tiên trong chiến dịch, Không quân Nhân dân Việt Nam bắn hạ được máy bay địch. Biên đội 2 chiếc MiG-21 do Nguyễn Văn Nghĩa và Lê Văn Kiền điều khiển công kích một nhóm 24 máy bay F-4 (chia làm 6 tốp) tại vùng trời phía bắc của tỉnh Thanh Hóa. Phi công Nguyễn Văn Nghĩa bắn rơi 1 chiếc F-4, cả hai chiếc MiG-21 rút lui an toàn.[35] Cùng ngày, lực lượng pháo cao xạ tại Hải Phòng cũng được ghi nhận đã bắn rơi 1 chiếc F-4.[19][37] Phía Hoa Kỳ thừa nhận mất một chiếc EB-66 do tai nạn và một chiếc F-4J bị cao xạ bắn rơi.[27]
Sơ đồ trận không chiến bắn rơi 1 chiếc F-4 của các phi công MiG-21 Nguyễn Văn Nghĩa (số 1) và Lê Văn Kiền (số 2) ngày 23 tháng 12 năm 1972Ngày 24 tháng 12, 30 máy bay B-52 được 69 máy bay cường kích, tiêm kích và trinh sát điện tử yểm hộ tiếp tục sử dụng chiến thuật vòng tránh vùng hỏa lực Hà Nội, Hải Phòng; bay qua Sơn La, Nghĩa Lộ, Yên Bái, Hà Giang, đột nhập từ phía tây bắc vào không kích nhà ga Kép và thành phố Thái Nguyên.[20] Trung đoàn 256 cao xạ 100 mm bảo vệ Thái Nguyên báo cáo và được cấp trên của mình công nhận bắn rơi một máy bay B-52. Phía Mỹ chỉ ghi nhận chiếc B-52D số đuôi 55-0051 (mật danh "Purple 02") hạ cánh xuống U-Tapao với 12 lỗ thủng trên thân, mất 226 giờ sửa chữa, cùng với đó là 1 chiếc A-7E (mật danh "Battle Cry 314") bị bắn rơi của Hải quân Mỹ.[11][27] Ngày 25 tháng 12, Tổng thống Nixon tuyên bố tạm ngừng ném bom một ngày nhân dịp lễ Giáng Sinh.
Kết thúc đợt 1 và đợt 2 của Chiến dịch Linebacker II, phía Việt Nam công bố có 18 máy bay B-52 bị họ bắn hạ, trong đó có 10 chiếc rơi tại chỗ. Phía Hoa Kỳ chỉ ghi nhận có 11 chiếc bị rơi, trong đó có 6 chiếc rơi tại chỗ, 5 chiếc rơi ngoài lãnh thổ Việt Nam, 6 chiếc bị thương, trong đó có 1 chiếc bị thương nặng (chiếc "Lilac 03", số hiệu 56-0678).
Theo hồi ký của Thiếu tướng James R. McCarthy, năm 1972 là đại tá, chỉ huy Không đoàn B-52 số 43 thuộc Sư đoàn không quân 57 - Tập đoàn không quân 8 của Hoa Kỳ, ngày 26 tháng 12, đợt hành động thứ ba (Act Three) của Chiến dịch Linebacker II được triển khai.[20] Đây là thời điểm mà Không lực Hoa Kỳ tổ chức một trận tập kích quy mô lớn nhất, cường độ mạnh nhất, huy động 120 lần chiếc B-52 hoạt động trên không phận miền Bắc Việt Nam trong khoảng hơn ba giờ (từ 15 giờ 30 phút đến 20 giờ 19 phút - giờ GMT). Để dọn đường cho đợt tập kích này, từ 13 giờ 30 (giờ Hà Nội), không quân của Hải quân Hoa Kỳ đã huy động 32 lần chiếc A-7 và 8 chiếc F-4 yểm hộ ném bom ga đường sắt Hà Nội và Đông Anh. Trước khi cuộc tập kích diễn ra 3 giờ, mười máy bay F-111A đã đánh phá các sân bay Yên Bái, Nội Bài, Kép, Hòa Lạc, các nhà ga đường sắt Bắc Giang, Lưu Xá và nhà máy điện Việt Trì; 113 máy bay hộ tống F-4, F-105, máy bay tác chiến điện tử EB-66, EA-3A và EA-6B được tung vào trận làm nhiệm vụ yểm hộ B-52, gây nhiễu tích cực, nhiễu tiêu cực, nhiễu trong đội hình, nhiễu ngoài đội hình, chặn kích đối với MiG-21. Đợt không kích này nhằm vào bảy mục tiêu ở Hà Nội, hai mục tiêu ở Hải Phòng và một mục tiêu ở Thái Nguyên. Các máy bay sẽ đột nhập Hà Nội cùng lúc từ bốn hướng.[38] Theo cựu phi công Mỹ Dana Drenkowski, từ đêm 26 tháng 12, Bộ Tư lệnh Không quân Chiến lược của Hoa Kỳ (SAC) bắt đầu tập trung lực lượng cho việc tiêu diệt đối thủ chính của B-52: các trận địa tên lửa SAM.[39]
Quân chủng Phòng không - Không quân QĐNDVN qua một ngày nghỉ ngơi đã lắp ráp và vận chuyển một số lượng đạn tên lửa khá lớn từ Khu IV ra với số lượng hàng trăm quả. Hai Tiểu đoàn tên lửa 71 và 72 (Đoàn Nam Triệu) từ Hải Phòng được điều lên bảo vệ Hà Nội đã bố trí xong trận địa Bắc Ninh, các Tiểu đoàn 87 và 88 (Đoàn Hùng Vương) đã nhận được đủ khí tài và triển khai các trận địa ở phía nam Hà Nội. Số đơn vị tên lửa bảo vệ Hà Nội tăng lên đến 13 tiểu đoàn nhưng vẫn chỉ bằng một nửa so với năm 1967. Lúc 13 giờ 35 phút, Tiểu đoàn tên lửa 72 (Đoàn Nam Triệu) mới cơ động lên bảo vệ Hà Nội đã bắn rơi một chiếc F-4J của Hải quân Mỹ trên vùng trời Bắc Giang nhưng bị Bộ Tư lệnh Quân chủng khiển trách vì không chấp hành mệnh lệnh: "Tên lửa chỉ dành để đánh B-52, không đánh cường kích".[7]
Sơ đồ diễn biến cuộc không kích của Không quân Hoa Kỳ tại Hà Nội đêm 26 tháng 12 năm 1972Từ 20 giờ 53 phút đến 21 giờ 40 phút ngày 26 tháng 12, 56 tốp F-105 và F-4 đã rải một "bức tường nhiễu" cao từ 5 đến 7 km, rộng hàng chục km ở bốn hướng tây bắc, tây nam, đông bắc, đông nam của Hà Nội. 21 giờ 48 phút, 27 tốp B-52 đầu tiên đã tới Xiêng Khoảng (Lào). Cùng lúc, 13 tốp B-52 khác xuất hiện trên Biển Đông. 22 giờ 25 phút, các tốp B-52 tiếp cận mục tiêu. Lúc 22 giờ 25 phút đến 22 giờ 28 phút, bốn tiểu đoàn tên lửa (57, 79, 86, 87) đánh 7 trận, bắn 13 đạn vào các tốp 600 và 602, chỉ được cấp trên của mình công nhận đánh trúng 1 B-52 nhưng không rơi tại chỗ. Hồi 22 giờ 29 phút, tốp 602 (theo cách tính của phía Việt Nam) đang rải bom xuống ga Giáp Bát đã bị Tiểu đoàn tên lửa 78 (Đoàn Cờ Đỏ) ở trận địa Thanh Mai đánh trúng; rơi tại Định Công (Thanh Trì, Hà Nội). Đến 22 giờ 30 phút, Tiểu đoàn 76 (Đoàn Cờ Đỏ) đóng ở Dương Tế tiếp tục đánh trúng tốp 602. Chiếc B-52 thứ hai của tốp này rơi tại Tương Mai (Hai Bà Trưng, Hà Nội); Tiểu đoàn 94 đánh tốp 600 nhưng không trúng. Lúc 22 giờ 32 phút đến 22 giờ 33 phút, Tiểu đoàn 93 đánh tốp 606, Tiểu đoàn 94 đánh tốp 615 nhưng không có máy bay rơi. Hồi 22 giờ 33 phút, Tiểu đoàn 93 (Đoàn Thành Loa) tại Phú Thụy đánh trúng chiếc B-52 thuộc tốp 603 trên không phận sân bay Nội Bài. Máy bay rơi tại Đèo Khế (Sơn Dương, Tuyên Quang). Lúc 22 giờ 42 phút, Tiểu đoàn 79 (Đoàn Cờ Đỏ) tại Yên Nghĩa đánh trúng một chiếc B-52 thuộc tốp 406, máy bay rơi tại Pa Háng (Sơn La). Trận đánh lớn kết thúc hồi 22 giờ 52 phút khi Tiểu đoàn 59 phóng quả đạn cuối cùng vào tốp B-52 mang số hiệu 401.[40]
Tại Hải Phòng, lúc 22 giờ 24 phút, các Đại đội 172 và 174 cao xạ 100 mm thuộc Trung đoàn 252 đánh rơi một B-52 thuộc tốp 402 tại toạ độ 760 trên Vịnh Bắc Bộ. Đến 22 giờ 36 phút, Tiểu đoàn tên lửa 81 (Đoàn Hạ Long) tại An Hồng đánh trúng một B-52 thuộc tốp 404, rơi tại toạ độ 770 (Vịnh Bắc Bộ). Hồi 22 giờ 48 phút, Đoàn 256 cao xạ 100 mm của Quân khu Việt Bắc tại Thái Nguyên cũng đánh trúng B-52 trong tốp 415 nhưng không rơi tại chỗ.[7]
Đây là trận đánh then chốt có tính quyết định của cả hai bên và cũng là trận mà số liệu thống kê máy bay rơi của hai bên mâu thuẫn nhiều nhất. Phía Việt Nam cho rằng họ đã bắn rơi 8 chiếc B-52, trong đó có 4 chiếc rơi tại chỗ. Phía Hoa Kỳ chỉ thừa nhận có 1 chiếc rơi tại chỗ (B-52D số đuôi 56-0674, mật danh "Ebony 02", xuất phát từ U-Tapao) và 1 chiếc rơi tại Thái Lan (B-52D số đuôi 55-0584, mật danh "Ash 01", xuất phát từ U-Tapao).[41] Ngoài ra, theo thống kê của bộ phận bảo trì hãng Boeing còn có ba chiếc B-52D bị thương (chiếc 55-0062, mật danh "Cream 01" và chiếc 55-0090, mật danh "Cream 02" đều xuất phát từ Andersen và chiếc 56-0629, mật danh "Black 03" xuất phát từ U-Tapao).[31]
Sau trận đánh lớn đêm 26, những đêm tiếp theo, số phi vụ hoạt động của B-52 sụt hẳn, mỗi đêm Mỹ chỉ cho khoảng 60 lần chiếc cất cánh. Đêm 27 tháng 12, Không lực Hoa Kỳ huy động 60 lần chiếc, đồng thời tiếp tục sử dụng 26 lần chiếc A-7 và 29 lần chiếc F-4 đánh phá ban ngày để dọn đường cho B-52 tập kích ban đêm.
13 giờ 20 phút, 10 chiếc A-7 và 12 chiếc F-4 bắn phá trạm phát sóng Đài Tiếng nói Việt Nam ở Mễ Trì. Toán máy bay này bị MiG-21 của Không quân Nhân dân Việt Nam chặn đánh trên đường bay ra, 1 chiếc F-4E bị bắn rơi bởi phi công Trần Việt tại Xuân Mai. Một chiếc F-4E khác cũng bị chiếc MiG-21 do phi công Dương Bá Kháng điều khiển bắn rơi tại Hiệp Hòa (Bắc Giang) lúc 13 giờ 46 phút. Hoa Kỳ thừa nhận mất 2 chiếc này (mật danh "Desoto 03" và "Vega 02"). Lúc 13 giờ 42, Tiểu đoàn 20 pháo cao xạ 57 mm bảo vệ trận địa tên lửa Thanh Sam cũng bắn rơi một chiếc F-4D trong trận đánh với 7 chiếc F-4 và 16 chiếc A-7 tấn công trận địa này.[17] Phía Hoa Kỳ không ghi nhận máy bay nào bị cao xạ bắn rơi trong ngày này.
Phi công Phạm Tuân, người được ghi nhận đã bắn rơi 1 máy bay B-52 trong đêm 27 tháng 12 năm 1972Từ 22 giờ 59 phút đến 23 giờ 12 phút đêm 27 tháng 12, 60 chiếc B-52 với sự yểm hộ của 101 máy bay cường kích, tiêm kích và máy bay trinh sát - tác chiến điện tử EB-66, EA-6B oanh tạc 7 mục tiêu gồm 3 trận địa SAM, các ga Dục Nội (Cổ Loa), Trung Quang (Ngã tư Vọng), nhà máy phân lân Văn Điển và ga Lang Dang (Đồng Mỏ). Hồi 23 giờ 00 phút, Tiểu đoàn tên lửa 94 (Đoàn Thành Loa) ở Tam Sơn bắn rơi một B-52 tại Quế Võ (Bắc Ninh). Lúc 23 giờ 03 phút, Tiểu đoàn tên lửa 72 (Đoàn Nam Triệu) từ trận địa Đại Chu bắn rơi tại chỗ một B-52 trên đường Hoàng Hoa Thám và hồ Hữu Tiệp (Ba Đình, Hà Nội); cách Hội trường Ba Đình khoảng 800 m. Đến 23 giờ 04 phút, Tiểu đoàn 77 (Đoàn Cờ Đỏ) từ trận địa Chèm đánh trúng một B-52 nhưng không rơi tại chỗ. 23 giờ 05 phút, phi công Phạm Tuân (Đoàn Sao Đỏ) điều khiển MiG-21MF đã bắn rơi một B-52 tại Sơn La.
Trong trận cuối cùng của đêm 27 tháng 12, Tiểu đoàn 59 (Đoàn Cờ Đỏ) ở trận địa Xuân Đồng cũng bắn trúng một B-52 nhưng không rơi tại chỗ.[40] Phía Hoa Kỳ thừa nhận chiếc B-52 số đuôi 56-0605, mật danh "Cobalt 02" cất cánh từ Andersen bị bắn rơi tại chỗ lúc 23 giờ 03 phút; chiếc B-52 số đuôi 56-0599, mật danh "Ash 02" bị trúng SA-2 lúc 23 giờ và rơi tại Lào.[25] Ngoài ra hãng Boeing còn ghi nhận thêm một chiếc B-52 bị thương do MiG bắn (số hiệu 56-0083).[31]
Cũng trong đêm 27 tháng 12, không quân chiến thuật Hoa Kỳ xác nhận chiếc trực thăng HH-53 mật danh "Jolly Green" bị súng phòng không tầm thấp bắn hạ khi đang làm nhiệm vụ tìm cứu phi công ở Hòa Bình.[25]
Từ 12 giờ 59 phút đến 13 giờ 06 phút ngày 28 tháng 12, không quân chiến thuật của Hoa Kỳ huy động 32 lần chiếc A-7 và 12 lần chiếc F-4 ném bom, bắn phá các mục tiêu trận địa tên lửa, đầu mối đường sắt, các cầu cống và khu doanh trại Quỳnh Lôi tại Hà Nội. Các Tiểu đoàn tên lửa 57 và 77 bị máy bay Mỹ đánh hỏng khí tài, Bộ Tư lệnh Phòng không - Không quân QĐNDVN điều chuyển hai Tiểu đoàn tên lửa 87 và 88 từ phía nam Hà Nội lên hướng phòng thủ đông bắc nhưng vì các cầu, phà bị bom đánh hỏng nên kế hoạch triển khai trận địa bị chậm trễ.[17]
Từ 21 giờ 31 phút, 15 chiếc F-111 oanh tạc tám trận địa tên lửa; các sân bay Nội Bài, Kép, Yên Bái, Hòa Lạc; các nhà máy điện Thái Nguyên, Việt Trì, các nhà ga Bắc Giang, Việt Trì, Lang Dang (Đồng Mỏ); trong đó, các sân bay Kép và Yên Bái bị không kích hai lần trong đêm. Từ 22 giờ 15 phút đến 22 giờ 39 phút, đợt B-52 thứ nhất gồm 60 chiếc oanh tạc ga Đồng Mỏ, ga Cổ Loa, cơ sở lắp ráp đạn tên lửa ở Phúc Yên và các trận địa tên lửa SAM ở toạ độ VN 266, VN 158.[25] Tiểu đoàn tên lửa 94 tại Tam Sơn (Bắc Ninh) bị B-52 rải bom trúng trận địa, phá hủy 2 đạn tên lửa và toàn bộ khí tài của Đại đội 2, đồng thời khiến 7 binh sĩ QĐNDVN thiệt mạng, trong đó có tiểu đoàn phó và chính trị viên phó. Do tình hình thiệt hại và cơ động chiến đấu nên từ đêm 28 tháng 12, lực lượng tên lửa bảo vệ Hà Nội chỉ còn lại 8 tiểu đoàn hỏa lực.[19]
Lúc 21 giờ 41 phút, khi đợt B-52 thứ nhất đang tiếp cận mục tiêu từ hướng tây bắc, phi công Vũ Xuân Thiều (Đoàn Lam Sơn) điều khiển MiG-21 đã bắn rơi tại chỗ một chiếc B-52 trên vùng trời Phù Yên (Sơn La). Phi công Vũ Xuân Thiều tử thương ngay sau khi vừa hạ được chiếc B-52. Hồi 22 giờ 15 phút, Tiểu đoàn tên lửa 78 (Đoàn Cờ Đỏ) đánh trúng một chiếc B-52 nhưng không rơi tại chỗ.[17] Phía Hoa Kỳ không xác định có thiệt hại nào đối với máy bay B-52 trong đêm 28 tháng 12, chỉ ghi nhận hồi 11 giờ 15 phút, Hải quân Hoa Kỳ mất một chiếc RA-5C (mật danh "Flint River 603") do MiG bắn rơi trong khi đang làm nhiệm vụ trinh sát.[25] Thiếu tá Alfred H. Agnew điều khiển chiếc máy bay này nhảy dù và bị bắt, còn phụ lái là Đại úy Michael F. Haifley chết tại chỗ. Đổi lại, Không quân Nhân dân Việt Nam cũng bị mất 1 chiếc MiG-21 cùng phi công là Trung úy Hoàng Tam Hùng, bị F-4 của phía Mỹ bắn rơi ngay sau khi vừa hạ được chiếc RA-5C.[42][43]
Lúc 9 giờ 12 phút sáng 29 tháng 12, 32 chiếc A-7 và 8 chiếc F-4 đánh phá xưởng lắp ráp tên lửa ở Trại Cá. Từ 23 giờ 20 phút đến 23 giờ 40 phút, 60 chiếc B-52 với sự yểm hộ của 102 máy bay cường kích, tiêm kích ném bom hủy diệt ga Đồng Mỏ, cơ sở lắp ráp đạn tên lửa SAM ở Phúc Yên và xưởng lắp ráp tên lửa ở Trại Cá. Trước đó, từ 22 giờ 40 phút đến 23 giờ 22 phút, 5 lần chiếc F-111 không kích các sân bay Kép, Yên Bái, Hòa Lạc và các trận địa tên lửa SAM.[20]
Đêm 29 tháng 12, Sư đoàn phòng không Hà Nội được lệnh bắn không hạn chế số lượng đạn tên lửa nhưng chỉ có ba tiểu đoàn tên lửa ở vòng ngoài (72, 78 và 79) bắt được tín hiệu B-52. Hồi 23 giờ 24 phút, Tiểu đoàn 79 ở Yên Nghĩa đánh trúng một chiếc B-52 nhưng không rơi tại chỗ. Phía Hoa Kỳ khẳng định không có máy bay B-52 bị rơi hoặc bị thương trong đêm 29 tháng 12.[27]
7 giờ sáng ngày 30 tháng 12 (tức 19 giờ tối 29 tháng 12 - giờ Washington), Tổng thống Richard Nixon tuyên bố ngừng ném bom phía bắc vĩ tuyến 20. Trận "Điện Biên Phủ trên không" tháng 12 năm 1972 kết thúc với số lượng thống kê thiệt hại về vũ khí, phương tiện của hai bên tương đối khác nhau. Phía VNDCCH tuyên bố bắn rơi 34 B-52 trong đó có 16 chiếc rơi tại chỗ; bắn rơi 47 máy bay khác, trong đó có 5 chiếc F-111. Phía Hoa Kỳ chỉ thừa nhận mất 16 chiếc B-52, trong đó có 10 chiếc rơi trên lãnh thổ Việt Nam, 6 chiếc khác rơi ở Lào và Thái Lan; ngoài ra còn có 9 chiếc B-52 khác bị trúng đạn hư hỏng nhưng không rơi. Họ cũng ghi nhận mất 12 máy bay khác, trong đó có 2 chiếc F-111. Một số pháo thủ trên B-52 kể lại rằng họ đã bắn rơi 2 chiếc MiG-21 của Không quân Nhân dân Việt Nam bám theo nhưng các tài liệu của VNDCCH không xác nhận điều này.[11] Ngược lại, phía Việt Nam tuyên bố trong Chiến dịch Linebacker II có 2 trường hợp B-52 bị bắn rơi bởi MiG-21 nhưng các trường hợp này đều không được phía Mỹ công nhận.[44] Tuy nhiên, đây chưa phải là những trận đánh cuối cùng tại mặt trận phòng không miền Bắc Việt Nam năm 1972.
Thực đơn
Mặt_trận_đất_đối_không_miền_Bắc_Việt_Nam_1972Liên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Mặt_trận_đất_đối_không_miền_Bắc_Việt_Nam_1972